AI Act (tzw. „ustawa o sztucznej inteligencji”) to projekt regulacji Unii Europejskiej, którego celem jest stworzenie ram prawnych dla wykorzystywania technologii sztucznej inteligencji (AI). Proponowane przepisy mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony praw podstawowych obywateli oraz stworzenie jednorodnych standardów dla rozwoju i wdrażania sztucznej inteligencji w państwach członkowskich. AI Act jest jednym z najważniejszych kroków Unii Europejskiej w kierunku uregulowania tej dynamicznie rozwijającej się technologii.
Cel i założenia AI Act
Głównym celem AI Act jest wprowadzenie jednolitych przepisów prawnych dotyczących wykorzystania sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej. Wdrażając tę regulację, Unia Europejska dąży do:
- Zwiększenia bezpieczeństwa i ochrony obywateli – zapewnienie, że systemy sztucznej inteligencji nie będą stanowiły zagrożenia dla użytkowników, zarówno w obszarze fizycznym, jak i w kwestiach prywatności.
- Ułatwienia innowacji – stworzenie ram prawnych, które wspierają rozwój sztucznej inteligencji, jednocześnie dbając o odpowiednią kontrolę nad jej wdrażaniem.
- Ochrony praw podstawowych – regulacja ma zapewnić, że stosowanie technologii AI nie będzie naruszać podstawowych praw obywateli, takich jak prawo do prywatności, wolność od dyskryminacji czy prawo do sprawiedliwego traktowania.
- Zachowania przejrzystości i odpowiedzialności – AI Act nakłada na twórców i użytkowników systemów AI obowiązek zapewnienia odpowiedniego nadzoru nad działaniem tych technologii.
Więcej o założeniach AI Act można przeczytać na https://jdp-law.pl/newsletter/ai-act-czy-twoja-organizacja-jest-gotowa-na-nowe-rozporzadzenie/
Struktura AI Act
AI Act wprowadza podział systemów sztucznej inteligencji na różne kategorie, zależnie od ryzyka, jakie mogą one stwarzać dla użytkowników. Ustawa wyróżnia cztery główne poziomy ryzyka:
- Minimalne ryzyko – systemy AI, które nie wymagają szczególnego nadzoru, takie jak np. systemy rekomendacji w e-commerce.
- Niskie ryzyko – technologie, które mogą mieć pewien wpływ na użytkowników, ale nie wiążą się z poważnym zagrożeniem (np. chatboty).
- Wysokie ryzyko – systemy AI, które mogą wpływać na życie ludzi w znaczący sposób, takie jak technologie wykorzystywane w opiece zdrowotnej, transportu czy zarządzania kryzysowego. Te technologie będą podlegały szczegółowej regulacji, w tym audytom i ocenom ryzyka.
- Zabronione technologie – systemy sztucznej inteligencji, które stanowią poważne zagrożenie dla prawa do prywatności, sprawiedliwości i innych podstawowych praw. Przykładem mogą być technologie, które umożliwiają masową inwigilację obywateli bez ich zgody.
Główne zasady AI Act
- Zgodność z zasadami etycznymi – AI Act nakłada na twórców i użytkowników systemów AI obowiązek zapewnienia, że technologie te są zgodne z etycznymi standardami oraz respektują prawa człowieka. W szczególności, systemy AI nie mogą dyskryminować użytkowników, a ich działanie powinno być przejrzyste i sprawiedliwe.
- Transparentność i wyjaśnialność – użytkownicy powinni być świadomi, kiedy wchodzą w interakcję z systemem sztucznej inteligencji. Ponadto, firmy tworzące AI będą zobowiązane do dostarczania informacji o tym, jak ich algorytmy podejmują decyzje.
- Odpowiedzialność za AI – twórcy i użytkownicy systemów AI będą odpowiedzialni za wszelkie negatywne skutki wynikające z ich użycia. W przypadku naruszeń użytkowników, takich jak dyskryminacja czy nieuczciwe traktowanie, przewidziane będą sankcje.
- Bezpieczeństwo – systemy AI muszą być zaprojektowane i wdrażane w sposób zapewniający bezpieczeństwo użytkowników. W przypadku wysokiego ryzyka, konieczne będzie przeprowadzenie oceny ryzyka przed wdrożeniem technologii.
AI Act a inne regulacje Unii Europejskiej
AI Act nie jest pierwszą inicjatywą regulującą nowe technologie w Unii Europejskiej. Warto zauważyć, że w ramach unijnego prawa już wcześniej wprowadzono regulacje dotyczące ochrony danych osobowych (RODO) oraz kwestie związane z bezpieczeństwem produktów (Dyrektywa o produktach). AI Act stanowi jednak najbardziej kompleksowe podejście do regulacji AI i wprowadza jednolite zasady dla całego rynku UE.
Wyzwania i przyszłość AI Act
Wprowadzenie AI Act stanowi odpowiedź na rosnące obawy związane z szybko rozwijającą się technologią sztucznej inteligencji. Wśród wyzwań, przed którymi stoi projekt, znajduje się zapewnienie odpowiedniej implementacji przepisów w państwach członkowskich UE oraz monitorowanie ich skuteczności w praktyce. Przepisy muszą również ewoluować w odpowiedzi na zmieniające się technologie i metodyki sztucznej inteligencji.
AI Act jest krokiem ku stworzeniu zrównoważonego i bezpiecznego ekosystemu dla rozwoju sztucznej inteligencji, ale jego sukces będzie zależał od współpracy między instytucjami unijnymi, krajowymi rządami, organizacjami międzynarodowymi i samymi twórcami technologii AI. W przyszłości, projekt ten może stanowić wzór dla innych państw i regionów, które będą dążyć do stworzenia podobnych ram regulacyjnych.
